Vorige week moest ik een tentamen over het vak Nederlandse Politiek in Vergelijkend Perspectief maken. Ik moest van alles weten over politieke systemen van verschillende Europese landen en die vergelijken, uitleggen enz. Omdat er zoveel verschillende vormen zijn en het Nederlandse systeem misschien aan vernieuwing toe is (mogelijke argumenten: kleiner wordende fracties, stijgend aantal fracties, Tweede Kamer als ‘debating society’, polarisatie) leek het me interessant te kijken wat het antwoord is op de ‘knelpunten’ van het alwetende PSV-forum. Ik heb er zelf ook over nagedacht en noem zo maar even een aantal maatregelen die we zouden kunnen nemen:
- Zoals in Duitsland een gemengd systeem van evenredige vertegenwoordiging en een meerderheidsstelsel. De kiezer heeft dan twee stemmen: een stem op een kandidaat die zich verkiesbaar stelt in zijn gemeente of kiesdistrict, die theoretisch gezien opkomt voor de regio, en een landelijke stem op een partij (met open of gesloten lijst). Hierdoor heb je het beste van twee systemen: een goede afspiegeling van wat het volk heeft gestemd en lokale vertegenwoordiging. Het aantal Tweede Kamerleden zal moeten worden verhoogd, wat m.i. geen probleem is, omdat volksvertegenwoordigers relatief weinig mensen vertegenwoordigen.
- Meerdere stemrondes, zoals in Frankrijk. Hierdoor hoeft men niet meer strategisch te stemmen. Mensen kunnen stemmen op elke partij in de eerste ronde en partijen moeten bijvoorbeeld vijf procent halen van de stemmen om naar de tweede ronde te mogen. Alle partijen in ronde twee gaan naar de Tweede Kamer, maar in de tweede ronde wordt het aantal zetels bepaald.
- Een direct gekozen minister-president. De kiezers hebben eigenlijk geen invloed op wie of welke partijen de uitvoerende macht gaan bekleden, alleen de controlerende macht. Door de kiezer de premier te laten kiezen, is er wél invloed en zullen er misschien al coalities ontstaan voorafgaand aan de verkiezingen, zodat kiezers toch wat meer melk in de pap te brokkelen hebben.
- Verplichte opkomst. Mensen beslissen over hun eigen lot en hebben dus de plicht te komen opdagen bij een stemming. Dit wil niet zeggen dat men hoeft te stemmen: er mag ook blanco worden gestemd.
- Afschaffing van de Eerste Kamer. Omdat de Eerste Kamer politiek is geworden en niet meer doet waar ze eigenlijk voor is bedoeld, wordt de Eerste Kamer vervangen. Mijn voorkeur zou óf de Deense variant zijn en het volk voortaan middels een referendum te raadplegen wanneer er een grondwetswijziging is* of simpelweg de Tweede Kamer te laten beslissen.
Dit waren zomaar wat gedachten, ik vraag me af hoe jullie hierin staan en of we misschien tot een gezamenlijk PSV-Forum-stelsel kunnen komen.
Voor wat extra informatie/inspiratie is dit de top zeven maatregelen die de Staatscommissie parlementair stelsel wil nemen.
De kern van de aanbevelingen:
- Aanpassing van het kiesstelsel voor de Tweede Kamer;
- Invoering correctief bindend referendum;
- Invoeren van de gekozen formateur;
- Instellen van een Constitutioneel Hof;
- Opstellen van een Wet op de politieke partijen (Wpp);
- Meer democratische kennis en vaardigheden in het onderwijs;
- Invoeren terugzendrecht voor de Eerste Kamer.
* Ik weet niet precies of het zo in Denemarken gaat. Ik meen me te herinneren dat Denemarken de Eerste Kamer heeft afgeschaft en nu het referendum hanteert.