[DISCLAIMER - weer een lang verhaal. Ik hoop niet dat door mijn toedoen straks een forumregel wordt ingelast die een restrictie aan de lengte van een post oplegt
Mocht die wel in aantocht zijn, dan bied ik de rest alvast mijn excuses aan. Ik heb me vannacht voor de verandering eens ontzettend druk zitten maken om het klimaat, ipv de economie of racisme. Was alleen te moe om m'n bevindingen op een rij te zetten en vanochtend te druk met werk. Wel, hieronder een poging om e.e.a. samen te vatten.]
Om te beginnen hebben velen van ons met enige klimaat-affiniteit waarschijnlijk wel eens iets gehoord of gelezen over de zogenaamde "Keeling curve" van chemicus Charles Keeling, die laat zien hoe de concentraties CO2 in de atmosfeer stijgen sinds de registratie ervan in 1958 begon. Vlakbij de top van de Mauna Loa-vulkaan op Hawaï, 3400 meter boven zeeniveau, vindt elke seconde van de dag deze meting plaats. Het mooiste ervan: alle data zijn vrij beschikbaar. Tegenwoordig zijn wetenschappers die de Mauna Loa-gegevens analyseren op zoek naar iets anders; een verandering in atmosferische CO2-concentraties als gevolg van de wereldwijde economische contractie veroorzaakt door COVID-19.
In de geschiedenis van de curve hebben we niet eerder een plotselinge verandering in de uitstoot van fossiele brandstoffen meegemaakt. Als een verandering in de CO2-concentraties in de atmosfeer detecteerbaar worden, zou het de eerste keer zijn dat er ooit een economische crisis in de gegevens opduikt.
Voorlopig stijgen de gemeten CO2-concentraties in Mauna Loa nog steeds en in mei, doorgaans de piekmaand, werd al een nieuw wereldrecord bereikt. Toch heeft Ralph Keeling (zoon van Mr. Charles himself) in een rapport al aangegeven dat een daling van 10% in de uitstoot van fossiele brandstoffen over een periode van een jaar - een scenario dat niet onmogelijk is gedurende dit COVID-universum - zou optreden in atmosferische CO2-concentraties en meetbaar zou zijn bij Mauna Loa.
Zie hieronder de plaatjes van Nasa voor die stikstofdioxide vervuiling laat zien voor China voor en na COVID voor jan-april dit jaar - let wel, dit gaat dus om NO2 en niet om CO2:
Bekijk bijlage 2060
Over de hele wereld dalen de vervuilingsniveaus snel:
- De door de pandemie veroorzaakte lockdowns beginnen niet alleen een impact te hebben op het virus, maar ook op de planeet - ook al is het effect slechts tijdelijk en brengt het enorme sociale en menselijke kosten met zich mee
- Terwijl luchtvaartmaatschappijen hun wagenpark aan de grond zetten, het autorijden tot stilstand komt en de industrie wordt stilgelegd, zijn de emissies van transport en elektriciteit sterk gedaald. Volgens een recente schatting van de Amerikaanse overheid zal de uitstoot van CO2 in de US dit jaar met 7.5% dalen
- In de EU is de dagelijkse uitstoot met 58% gedaald in vergelijking met het niveau van voor de crisis (bron: Franse adviesbureau Sia Partners).
- Het wereldwijde niveau van stikstofdioxide, een verontreinigende stof die verband houdt met auto's, is volgens het Center for Research on Energy and Clean Air tot een recordniveau gedaald. Alleen al in de maand februari minder kolenverbranding in China (zie plaatje hierboven) vermijdt het equivalent van de jaarlijkse uitstoot van een klein Europees land (!)
- De luchtkwaliteit in de grote steden van New Delhi tot Beijing en Los Angeles is schoner dan ooit in de recente herinnering - zie plaatje hieronder voor een grafische illustratie van de - helaas hoogstwaarschijnlijk slechts tijdelijke - verbeteringen voor meer grote steden:
Bekijk bijlage 2062
Enkele van de onmiddellijke veranderingen zijn zichtbaar in het dagelijks leven. In Venetië stroomt het water van de grachten helder, omdat boten niet langer door de modder roeren. In het centrum van Londen is het vogelgeluid hoorbaar, omdat het verkeersgeluid zo goed als gestopt is. Het is een groot, natuurlijk experiment dat je nooit op deze schaal zou kunnen reproduceren. We zullen een veel betere grip krijgen op waar de vervuiling vandaan komt in normale omstandigheden, omdat zaken als stroomopwekking zullen doorgaan, maar het wegverkeer wordt stilgelegd.
Ondanks de mogelijke emissiedaling op korte termijn, bestaat echter het risico dat de pandemie - die de discussie waarschijnlijk nog maanden of zelfs jaren zal domineren - de bezorgdheid over het milieu zal overschaduwen. De klimaatbesprekingen zijn al vertraagd en nieuwe beleidsinitiatieven zijn uitgesteld. Het congrescentrum dat in november de VN-klimaatbesprekingen in Glasgow zou organiseren, is omgebouwd tot een ziekenhuis voor coronavirus patiënten; regeringen en wereldleiders hebben momenteel aandacht voor slechts één crisis. Het zal een pauze inlassen op alles wat met klimaat te maken heeft. In de beleidsdiscussies voor de komende 6-12 maanden wordt het klimaat waarschijnlijk niet genoemd; het gaat over coronavirus en economisch herstel. Er kan een positieve gedragsimpact zijn, maar de echte vraag is wat er gebeurt in de herstelfase.
Klimaatwetenschappers proberen te begrijpen wat de daling van de uitstoot kan betekenen voor de opwarming van de aarde. Ze proberen te bepalen of de economische impact van het coronavirus de atmosferische concentraties van CO2 zal verminderen. De les lijkt te zijn dat je de uitstoot kunt veranderen met dit soort schokken, maar de uitdaging is juist om te leren hoe we de uitstoot kunnen veranderen zonder een schok als deze. Elke verandering op lange termijn in de atmosferische concentraties van CO2 zal waarschijnlijk zeer gering zijn, maar de emissiedaling is reëel. Uit een analyse van vliegreizen gemaakt door de FT bleek dat in maart de CO2-uitstoot van luchtvaartmaatschappijen met 31% daalde - ongeveer 28m ton CO2 - wat overeenkomt met het verwijderen van minstens 6 miljoen auto's van de weg, een jaar lang. (Gegevens komen van Flightradar24) - zie hieronder een mooi plaatje die data voor jan-mrt'20 laat zien voor de grote Europese steden:
Bekijk bijlage 2063
Die daling zal nog steiler worden:
- Het wereldwijde luchtverkeer lag begin april 65% onder het niveau van voor de crisis volgens OAG (een reisgegevensadviesbureau). In wereldwijde hubs zoals de UK, HK of Zwitserland is het luchtverkeer meer dan 90% gedaald ten opzichte van vorig jaar
- De verkoop van benzine in de US is jaar op jaar met 48% gedaald tot het laagste niveau in ten minste drie decennia. De wereldwijde vraag naar olie is met minstens 20m vaten per dag gedaald, ofwel ongeveer een vijfde van het normale verbruik (bron: IHS Markit)
- Lauri Myllyvirta, hoofdanalist bij het Center for Research on Energy and Clean Air, zegt in haar rapport dat de impact aanzienlijk zal zijn - olie is doorgaans verantwoordelijk voor ongeveer 40% van de wereldwijde CO2-uitstoot
Elk uitstel kan waarschijnlijk worden weggestreept tegen de pauze in het klimaatgerelateerde beleid. Het coronavirus arriveerde op het moment dat de klimaatbeweging in een stroomversnelling leek te komen. In 2019 kwamen zowel de UK als Frankrijk overeen om streefcijfers voor nul-emissie te halen, werd tante Greta een begrip en begonnen centrale bankiers (!) zelfs te praten over "klimaatstresstests" en groene "quantitative easing". Nergens was deze verschuiving zichtbaarder dan in Europa, waar de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie (Ursula von der Leyen) een green deal en een doel voor Europa opsomde om in 2050 koolstof-neutraal te zijn als haar topprioriteiten.
Allemaal vertraagd of uitgesteld inmiddels:
- Zelfs de taak om de klimaatdoelstelling van de EU voor 2030 aan te passen, wat eerder als een veel eenvoudigere oefening werd beschouwd, brengt risico's met zich mee. De EU beoordeelt of zij een zwaarder doel zou kunnen bereiken, namelijk een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen met 50% of 55% voor 2030, waardoor de bestaande doelstelling van 40% wordt verhoogd. Maar wat normaal gesproken een simpele bureaucratische berekening zou zijn is in een chaotisch moeras veranderd, omdat de verstoring zo groot is dat economische modelleurs in Brussel geen projecties die enige zekerheid reflecteren meer kunnen maken (bron: FT)
- Daar komt nog bij dat de VN-gesprekken - waar landen zich zouden moeten committeren aan nieuwe klimaatdoelstellingen - aan dat gevoel van verloren urgentie hebben bijgedragen. De vertraging betekent echter dat sommige landen die hun uitstoot het minst hebben beperkt (zoals de US en Australië) nu hun klimaatdoelstellingen kunnen halen. De US liepen uiteraard niet op schema voor hun doel voor 2025 maar als de uitstoot met 5% of 10% daalt, zal het alles wat het heeft gemist inhalen
- Uiteindelijk zal de volledige impact van het virus op de klimaatverandering worden bepaald door de vorm van de stimuleringsmaatregelen die in een post-COVID-universum zijn genomen. In de nasleep van de financiële crisis van 2008 zorgden de energie-intensieve stimuleringsmaatregelen die daarop volgden, met name in China, voor een hogere uitstoot. Sindsdien is de heersende wijsheid dat bezorgdheid over het milieu uit het raam verdwijnt als gevolg van een enorme economische schok. Er is een scenario waarin er een sprankje groei is; zal China nieuwe energiecentrales bouwen? Zal Trump de milieunormen terugdraaien? Dat debat zou eigenlijk moeten beginnen...
- Beijing is de zware industrie alweer een paar maanden aan het opvoeren. Het aantal kolencentrales dat het in de eerste drie weken van maart had goedgekeurd, was meer dan het aantal dat in heel 2019 is goedgekeurd (bron: Global Energy Monitor)
- In Europa en de US is de kans groter dat de stimulus uiteindelijk de koolstofarme transitie zou kunnen helpen; in de US debatteert men over de vraag of schone energie in toekomstige stimuleringsmaatregelen moet worden opgenomen, hoewel de steun voor hernieuwbare energie niet werd opgenomen in het oorspronkelijke pakket van $2.2m dat in maart was overeengekomen
De rol van de staat is in alle opzichten ook zo immens veranderd; dat zal in het geval van klimaat issues niet anders zijn. Toch vraag ik me af of overheden, na het uitgeven van zulke extravagante bedragen in de vorm van monetaire en fiscale stimuli - omgerekend is meer dan $3mrd dollar toegezegd om de economieën van de wereld nieuw leven in te blazen - in staat zullen zijn koolstofarme investeringen te financieren.
Toch blijft, wanneer je alles zo op een rijtje zet, de grootste les dat we veranderingen kunnen aanbrengen. Er zullen andere pandemieën komen waar we hopelijk wel beter op voorbereid zullen zijn. We moeten ook erkennen dat klimaatverandering een diepere en grotere bedreiging is die niet verdwijnt en net zo urgent is. Bepaalde waarden beginnen te verschuiven, aangezien samenlevingen ongekende maatregelen accepteren zoals lockdowns en social distancing. Sommige gedragsveranderingen kunnen lang na het coronavirus aanhouden. Zouden we nu met z'n allen beseffen dat de gevolgen van onze acties collectief en groot kunnen zijn? Zo ja, dan zou dat met dat besef toch een positief effect op klimaatverandering moeten kunnen hebben.
Enfin, nu is het nog wachten op het moment dat ik word uitgemaakt voor klimaatgekkie. "Het is allemaal een hoax! Mainstream media! Kijk hier mijn YouTube filmpje van een random wetenschapper grof betaald door ome Donald met tegengestelde belangen, die zegt dat het allemaal bullshit is!" Anyway, de huidige focus op COVID is kortzichtig, met klimaatverandering op lange termijn een veel grotere bedreiging. Tegelijkertijd: we gaan nu in een diepe recessie, mogelijke depressie, en we moeten een manier vinden om daar uit te graven om groener en rechtvaardiger te worden. We hebben dringend banen, economische activiteit en trouwens schone energie nodig, dus laten we ervoor gaan, zou ik zeggen. De wereld vindt miljarden om te besteden aan de impact van COVID omdat de problemen van een acute aard zijn, maar een fractie daarvan wordt geïnvesteerd in het voorkomen van klimaatverandering, die uiteindelijk veel schadelijker zal zijn voor iedereen op aarde.
En er is geen hoop op een vaccin om de planeet te redden...
)
patent aanvragen, en dikke doekoe binnenharken 
.