Religie

Dat zou inderdaad ziek zijn.Nee,hij moet biechten bij de priester en als hij liegt of zijn in dit geval doodzonde verzwijgt dan wel bagatelliseert gaat hij in die staat wanneer hij sterft rechtstreeks naar de hel waar eeuwig geween en tandengeknars zal zijn [Lucas 13:28] en dat zou ik ook terecht vinden.Veinzen vindt bij God,Jezus Christus geen gehoor.

Maar wat als hij het niet veinst? Dan is hij wel welkom in de hemel?
 
Maar het hele idee van hel en verdoemenis is toch ook voor moderne theologische begrippen volstrekt kinderachtig, en niet meer dan een ordinair machtsmiddel geweest om mensen dom en volgzaam te houden? Misschien moeten we 'kerk' en 'religie' tot op zekere hoogte scheiden. 'Kerk' is een instituut, en waar instituties zijn, is er macht en de noodzaak die macht te behouden. Kijk bijvoorbeeld eens hoe giftig Het Vaticaan altijd heeft gereageerd op de vooral in Latijns-Amerika zo populaire bevrijdingstheologie. De bevrijdingstheologen stellen dat 'zonde' een instrument is om de individuele mens te knechten met straffen voor liegen, overspel, moord et cetera. Terwijl de échte zonden de sociale onderdrukking, economische verarming et cetera zijn. Tja, dat kwam Het Vaticaan wel erg slecht uit - want ging ten koste van hun eigen machtspositie. Zo is in de katholieke traditie er altijd een grote spanning geweest, omdat de kerk rijk en machtig was, terwijl Jezus juist materie afzwoer als een belemmering tussen mens en God. Denk ook aan Franciscus, met wie de katholieke kerk nog steeds in de maag zit. Maar die bevrijdingstheologen, Franciscus en ga zo maar door, zijn wel degelijk sterk religieus.

Hetzelfde geldt voor WOII. Kijk, ook mensen die deel uit maken van een religieuze stroming; zijn mensen, ze zijn op te zwepen, te indoctrineren met vijandbeelden et cetera. En natuurlijk is er een lange en zeer problematische geschiedenis van antisemitisme in de katholieke kerk en de islam. Maar in de kern staat de ander haten of zelfs vervolgen volkomen haaks op de boodschap dat God ieder mens heeft geschapen en liefheeft. Er zijn zeer veel verhalen van gelovigen - ook moslims overigens, in Marokko en Tunesië toen die landen onder het met nazi-Duitsland collaborerende Vichy-Frankrijk stond - die door hun devotie joden hielpen.

Nu heb je het over menselijkheid. Maar volgens mij heeft juist het idee van een universele menselijkheid een typisch religieuze oorsprong. Lees daarvoor ook studies over de apostel Paulus, de eerste echte revolutionair, die opkwam voor de onderdrukten en uitgestotenen. Omdat God immers iedereen liefheeft. Een spectaculaire boodschap, in een door het Romeinse rijk gedomineerde wereld, waarin alles draaide om macht, afkomst en elite. Er is een directe lijn van Paulus tot achttiende en negentiende-eeuwse Verlichtingsdenkers, die probeerden om deze boodschap te vertalen tot louter een rationele beschouwing, waar geen God bij nodig was. Maar ook zij komen daar maar heel moeilijk uit.

Je ziet dat als een rode draad door de religieuze traditie: opkomen voor armen, zieken... En ook nu weer: religieuze gemeenten in Nederland die vluchtelingen steunen en helpen. Ik weet dat het niet het enige verhaal is, en dat de geschiedenis van de kerk er eentje is van machtsmisbruik, corruptie, et cetera. Zoals dat nu eenmaal gaat met mensen. Maar ik verzet me wel tegen de reductie van religie tot sprookjes voor het volk. Het is gewoon feitelijk en filosofisch niet waar. Het doet in mijn optiek onrecht aan de vele oprechte en intelligente gelovigen door alle eeuwen heen, die zich juist door de boodschap van schepping én mensheid hebben laten leiden.

Een scheiding tussen het instituut en het geloof is niet mogelijk. Het geloof wordt immers gemaakt door het instituut. De enkeling die er zijn eigen visie op na houdt, wordt al snel buitengesloten door diezelfde gemeenschap.
Overigens wel mooi dat je het voorbeeld van Marokko in WO II naar voren haalt. Het klopt, de toenmalige koning weigerde om Marokkaanse Joden uit te leveren of te vervolgen. Niet zozeer vanwege zijn gellof, maar vanwege het feit dat het zijn onderdanen waren, en dat hij de plicht voelde om zijn onderdanen te beschermen, ongeacht geloof.
 
Dat zou inderdaad ziek zijn.Nee,hij moet biechten bij de priester en als hij liegt of zijn in dit geval doodzonde verzwijgt dan wel bagatelliseert gaat hij in die staat wanneer hij sterft rechtstreeks naar de hel waar eeuwig geween en tandengeknars zal zijn [Lucas 13:28] en dat zou ik ook terecht vinden.Veinzen vindt bij God,Jezus Christus geen gehoor.

Andersgelovigen gaan niet biechten, dus zitten allemaal in de hel. Dit terwijl ze er niks aan konden doen. De mensen, geboren voor het christelijke geloof, konden ook niet biechten. Maar alles is gebaseerd op een door mensen geschreven boek, wat op diverse manieren wordt geïnterpreteerd.
 
Ik heb zelf een roomskatholieke Heilige Schrift/Bijbel uit 1614 en ik neem aan hoe dichter bij de oorsprong hoe waarachtiger [hetgeen beschreven staat].Ik heb vannacht taxi gereden en ga nu slapen.Later lees ik alles wat je beschreven hebt.
Nog één ding:Jezus zegt dat de poorten van de hel zijn kerk nooit zullen overweldigen.De Katholieke kerk is de enige kerk die zo'n 2000 jaar bestaat.De protestanten hebben het woord kerk veranderd in hun bijbels in het woord:"Gemeente",wat een wezenlijk verschil maakt.Want de katholieke kerk is het mystiek lichaam van Christus en wij zijn zijn ledematen.De H.eucharistie is het kloppend hart van dat lichaam.

Het Boeddhisme is er zo'n 2500 jaar.Hindoeïsme is nog ouder. Voor hen is het christendom nieuwerwetse gekkigheid.
 
Het Boeddhisme is er zo'n 2500 jaar.Hindoeïsme is nog ouder. Voor hen is het christendom nieuwerwetse gekkigheid.
Het christendom is een samengesteld verhaal. Samengesteld met oudere verhalen, geloven, overtuigingen en sagen. Van oudsher niets anders dan een grote roversbende.
 
Een scheiding tussen het instituut en het geloof is niet mogelijk. Het geloof wordt immers gemaakt door het instituut. De enkeling die er zijn eigen visie op na houdt, wordt al snel buitengesloten door diezelfde gemeenschap.
Overigens wel mooi dat je het voorbeeld van Marokko in WO II naar voren haalt. Het klopt, de toenmalige koning weigerde om Marokkaanse Joden uit te leveren of te vervolgen. Niet zozeer vanwege zijn gellof, maar vanwege het feit dat het zijn onderdanen waren, en dat hij de plicht voelde om zijn onderdanen te beschermen, ongeacht geloof.
Al in de vijfde eeuw voor Christus, gaf Koning Xerxes van Perzië, getrouwd met Ester (joodse) in de stad Sjoesj (Susa) in het Zuiden van Iran, bevel om de joden die gehaat werden en daarvoor in balling waren genomen en die door Haman zijn advies uitgeroeid zouden worden, "vrij te verklaren" om te gaan en staan waar ze wilden waarna een groep naar Jeruzalem vertrok. Ook een van de ministers (Mordechai) was van de joodse kom af. Zelfs in de eeuwen hierna tot aan de 2e Wereldoorlog, was de Jodenvervolging een "algemeen geaccepteerde" misdaad in de wereld. In Perzië waren zij altijd veilig. Ik vrees echter dat ze het na de revolutie erg moeilijk hebben. Maar niet alleen joden hebben het moeilijk daar. Er zijn meer "eigen broeders" gevangen gezet en geëxecuteerd dan welke anders gelovigen dan ook.
 
Een scheiding tussen het instituut en het geloof is niet mogelijk. Het geloof wordt immers gemaakt door het instituut. De enkeling die er zijn eigen visie op na houdt, wordt al snel buitengesloten door diezelfde gemeenschap.
Overigens wel mooi dat je het voorbeeld van Marokko in WO II naar voren haalt. Het klopt, de toenmalige koning weigerde om Marokkaanse Joden uit te leveren of te vervolgen. Niet zozeer vanwege zijn gellof, maar vanwege het feit dat het zijn onderdanen waren, en dat hij de plicht voelde om zijn onderdanen te beschermen, ongeacht geloof.

Ik denk dat juist het interessante aan in ieder geval de christelijke religie is, dat het per definitie op gespannen voet staat met het instituut kerk. Je kunt een religieuze ervaring nooit helemaal institutionaliseren - omdat ze per definitie de wereld overstijgt, en een persoonlijke relatie met God sticht. De wereld zoals we die zien, is niet de ware wereld - de ware wereld is in het eigen hart, want daarin vind je God. Daarnaast is de christelijke leer er altijd eentje geweest van eenvoud, armoede en dissidentie. Jezus is zelf als de grootste dissident, die de gewoonten en praktijken van zijn eigen wereld afwijst. In het Nieuwe Testament zegt Jezus: 'daar waar twee of drie mensen samen zijn, ben ik in hun midden'; altijd een inspiratiebron geweest voor een heel legertje van dissidenten - van Franciscus van Assisi en de christelijke mystici tot hedendaagse figuren als Padre Pio en bevrijdingstheologen - om de kerk als instituut te bekritiseren of zelfs af te wijzen (of een nieuwe orde te stichten). Dat zijn geen randverschijnselen, maar horen bij het wezen van het christendom.
Een groot filosoof als Kierkegaard, wees ook de Deense kerk resoluut af, maar was desalniettemin zeer religieus. Ook voor hem was geloof een persoonlijke opdracht, die door een instituut alleen maar gecorrumpeerd raakte.

Daarmee zeg ik niet dat 'de' kerk per definitie corrupt is; ik denk eigenlijk dat op zijn minst een aantal van die dissidenten narcistische ijdeltuiten zijn, die lijden aan een Messiascomplex. Ik denk echter wél dat je een verschil moet maken tussen instituut en gelovigen. Dat de katholieke kerk in de Tweede Wereldoorlog een zeer kwalijke rol speelde, zegt nog niets over mensen die vanuit hun religieuze roeping juist de plicht voelden om joden te helpen. Die roeping is niet opeens waardeloos - want ook de katholieke kerk heeft niet een soort monopolie op religiositeit.
 
Ik denk dat juist het interessante aan in ieder geval de christelijke religie is, dat het per definitie op gespannen voet staat met het instituut kerk. Je kunt een religieuze ervaring nooit helemaal institutionaliseren - omdat ze per definitie de wereld overstijgt, en een persoonlijke relatie met God sticht. De wereld zoals we die zien, is niet de ware wereld - de ware wereld is in het eigen hart, want daarin vind je God. Daarnaast is de christelijke leer er altijd eentje geweest van eenvoud, armoede en dissidentie. Jezus is zelf als de grootste dissident, die de gewoonten en praktijken van zijn eigen wereld afwijst. In het Nieuwe Testament zegt Jezus: 'daar waar twee of drie mensen samen zijn, ben ik in hun midden'; altijd een inspiratiebron geweest voor een heel legertje van dissidenten - van Franciscus van Assisi en de christelijke mystici tot hedendaagse figuren als Padre Pio en bevrijdingstheologen - om de kerk als instituut te bekritiseren of zelfs af te wijzen (of een nieuwe orde te stichten). Dat zijn geen randverschijnselen, maar horen bij het wezen van het christendom.
Een groot filosoof als Kierkegaard, wees ook de Deense kerk resoluut af, maar was desalniettemin zeer religieus. Ook voor hem was geloof een persoonlijke opdracht, die door een instituut alleen maar gecorrumpeerd raakte.

Daarmee zeg ik niet dat 'de' kerk per definitie corrupt is; ik denk eigenlijk dat op zijn minst een aantal van die dissidenten narcistische ijdeltuiten zijn, die lijden aan een Messiascomplex. Ik denk echter wél dat je een verschil moet maken tussen instituut en gelovigen. Dat de katholieke kerk in de Tweede Wereldoorlog een zeer kwalijke rol speelde, zegt nog niets over mensen die vanuit hun religieuze roeping juist de plicht voelden om joden te helpen. Die roeping is niet opeens waardeloos - want ook de katholieke kerk heeft niet een soort monopolie op religiositeit.

Op een enkeling (statistisch gezien) na heeft dus niemand de boodschap schijnbaar goed begrepen. Dan is het óf niet goed uitgelegd, of de mens is te bedorven om het goed uit te voeren. Optie A kan niet (Hoe kan een God zo slecht zijn om iets uit te leggen), optie B kan ook niet (een creatie die heel slecht is, is geen goede creatie, en dat kan natuurlijk niet). Als iemand een heel instituut afwijst, gebouwd rondom een figuur (en wat het figuur schijnbaar prima vindt, want anders zou hij er wel wat tegen doen).
Blijf ik bij mijn punt dat een individu, die niet in opdracht van een instituut handelt, maar uit persoonlijke roeping, dit doet uit menselijk medeleven, waarbij een godsdienst slechts een vorm van inspiratie is geweest.
 
Andersgelovigen gaan niet biechten, dus zitten allemaal in de hel. Dit terwijl ze er niks aan konden doen. De mensen, geboren voor het christelijke geloof, konden ook niet biechten. Maar alles is gebaseerd op een door mensen geschreven boek, wat op diverse manieren wordt geïnterpreteerd.
Wat een rare gevolgtrekking van jou.Dus volgens jou gaan mensen die nooit gebiecht hebben of de kans daartoe gehad te hebben of andersgelovigen naar de hel.Wat een onzin.Bovendien oordeelt God en niet ik.Ieder mens krijgt kans in de hemel te komen en of ik er kom of wie dan ook hangt af van zowel Gods rechtvaardigheid als van zijn barmhartigheid.De H.Schrift is opgetekend door gewijde mensen die vervuld waren van Gods Geest.Zo schreef Mozes de Pentateuch.Nogmaals,in de hel kom je alleen met een ziel die in staat van doodzonde is.Dat geldt voor jou,mij en iedereen welk geloof men ook aanhangt of welke religie men ook belijdt.Christenen,zowel Katholieken alsook protestanten kunnen net zo goed naar de hel gaan.Het heilige doopsel en/of vormsel danwel 1e H.Communie is geen garantie dat je in de hemel komt.Het gaat dus puur om de staat waarin je ziel verkeert wanneer je sterft.
 
Laatst bewerkt:
Een scheiding tussen het instituut en het geloof is niet mogelijk. Het geloof wordt immers gemaakt door het instituut. De enkeling die er zijn eigen visie op na houdt, wordt al snel buitengesloten door diezelfde gemeenschap.
Overigens wel mooi dat je het voorbeeld van Marokko in WO II naar voren haalt. Het klopt, de toenmalige koning weigerde om Marokkaanse Joden uit te leveren of te vervolgen. Niet zozeer vanwege zijn gellof, maar vanwege het feit dat het zijn onderdanen waren, en dat hij de plicht voelde om zijn onderdanen te beschermen, ongeacht geloof.
Saddam Hoessein was ook goed voor de christenen in Irak.En betreffende Marokko,die heeft zich altijd neutraal opgesteld.Chapeau.
 
Laatst bewerkt:
Wat een rare gevolgtrekking van jou.Dus volgens jou gaan mensen die nooit gebiecht hebben of de kans daartoe gehad te hebben of andersgelovigen naar de hel.Wat een onzin.Bovendien oordeelt God en niet ik.Ieder mens krijgt kans in de hemel te komen en of ik er kom of wie dan ook hangt af van zowel Gods rechtvaardigheid als van zijn barmhartigheid.De H.Schrift is opgetekend door gewijde mensen die vervuld waren van Gods Geest.Zo schreef Mozes de Pentateuch.Nogmaals,in de hel kom je alleen met een ziel die in staat van doodzonde is.Dat geldt voor jou,mij en iedereen welk geloof men ook aanhangt of welke religie men ook belijdt.Christenen,zowel Katholieken alsook protestanten kunnen net zo goed naar de hel gaan.Het heilige doopsel en/of vormsel danwel 1e H.Communie is geen garantie dat je in de hemel komt.Het gaat dus puur om de staat waarin je ziel verkeert wanneer je sterft.
Ik vind dat je een goede invalshoek toont hier. In feite begrijp ik hieruit dat je als "goed mens" moet sterven om naar de hemel te kunnen. Wat ik me wel afvraag is waar het biechten goed voor is? Je geeft aan dat biechten niet noodzakelijk is om naar de hemel te gaan. Is het dan voor de gemoedsrust?
 
Goh wat zou het makkelijk zijn he? Bidden en dan -poof- gebeurd het, elke keer weer. Met een 100% slagingskans. Maar eeh, dat is niet wat wij gelovigen denken. Misschien moet je het gewoon eens vergelijken met een casino. Je gooit er een muntje in, je hoopt op een positief resultaat. 9 van de 10 keer heb je dat niet. Soms win je 'n beetje, soms win je niks, soms win je wat meer en eens in de zoveel tijd wint iemand de jackpot.

Je bid, je hoopt en vertrouwt. En als het niet gebeurd, dan heeft het niet zo mogen zijn. Daar zal dan wel een reden voor zijn. In Bruce Almighty kwamen alle gebeden uit. Kijk eens wat een chaos dat veroorzaakte. Maar dat misschien niet gebeurd is geen reden om het niet te proberen. Daarbij vraag ik zelf nooit om materiële dingen. Soms hoop ik gewoon op een richting, als ik een keuze moet maken. Of wil ik gewoon even delen dat ik iets moeilijk vind.

Als ik heel eerlijk ben vind ik dat je bidden an sich belachelijk maakt. En het lijkt erop alsof je denkt dat iedere gelovige verwacht dat zijn gebeden uitkomen. Dat is je goed recht, maar ik denk dat je dan niet heel goed begrepen hebt waarom er gebeden wordt en wat het doel daar precies van is. Ik kan je verzekeren dat 99% van de mensen die bid niet vraagt om een Porsche 911.


Sterkte hiermee!

Ik denk (naar inzicht van een cabaretier) dat jullie god het niet zo heeft op 3e wereld landen. Die bidden niet hard genoeg en sterven bij bosjes. Dat vind god een prima situatie. Het dunt zo lekker uit en ach, het zijn toch maar arme (veelal gekleurde, nietsnutten. Ook zieke mensen moet jullie god niet. Al dat gemekker en geklaag. tsss, wie wil er nou geen stevige darmkanker of hartverknettering? Ik weet dat ik nu op het nivo van een 5 jarige aan het discussiëren ben, maar volwassen taal heeft tot op heden geen nut gehad. Dat jullie god maar moge branden in de hel (o ironie).
 
Goh wat zou het makkelijk zijn he? Bidden en dan -poof- gebeurd het, elke keer weer. Met een 100% slagingskans. Maar eeh, dat is niet wat wij gelovigen denken. Misschien moet je het gewoon eens vergelijken met een casino. Je gooit er een muntje in, je hoopt op een positief resultaat. 9 van de 10 keer heb je dat niet. Soms win je 'n beetje, soms win je niks, soms win je wat meer en eens in de zoveel tijd wint iemand de jackpot.

Je bid, je hoopt en vertrouwt. En als het niet gebeurd, dan heeft het niet zo mogen zijn. Daar zal dan wel een reden voor zijn.
Ik heb veel sterk gelovigen gezien en velen denken werkelijk dat als ze bidden een direct lijntje hebben naar de almachtige die zal doen wat ze vragen als ze maar gelovig genoeg zijn. Zo ken ik hier een iemand die leid aan diabetes maar heel graag mierzoete broodjes eet (mag ze niet). De kerkgangers zegenen een zoet broodje en vragen god om de suikers er uit te halen zodat het niet schadelijk is. En dan zijn ze er dus werkelijk van overtuigd dat dat broodje niet gevaarlijk meer is voor de diabeet, ze hebben tenslotte gebeden.

Grappig om te zien hoe sommige gelovigen hier het extreme geloof in bidden onredelijk vinden maar wel zelf geloven in hun variant. Nog een stapje verder en je bent atheist :grin:
 
Laatst bewerkt:
Op een enkeling (statistisch gezien) na heeft dus niemand de boodschap schijnbaar goed begrepen. Dan is het óf niet goed uitgelegd, of de mens is te bedorven om het goed uit te voeren. Optie A kan niet (Hoe kan een God zo slecht zijn om iets uit te leggen), optie B kan ook niet (een creatie die heel slecht is, is geen goede creatie, en dat kan natuurlijk niet). Als iemand een heel instituut afwijst, gebouwd rondom een figuur (en wat het figuur schijnbaar prima vindt, want anders zou hij er wel wat tegen doen).
Blijf ik bij mijn punt dat een individu, die niet in opdracht van een instituut handelt, maar uit persoonlijke roeping, dit doet uit menselijk medeleven, waarbij een godsdienst slechts een vorm van inspiratie is geweest.

Religie lijkt me geen organisatie waar je in een folder stap voor stap krijgt uitgelegd wat je moet doen - zoals bij een griepprik of aanvraag voor een paspoort. Het probleem van religieuze entiteiten zoals God, is natuurlijk dat je het nooit kan begrijpen. Daarom heet het ook geloof, en geen weten. Het vereist een sprong.

Dat klinkt misschien absurd, maar zo heel gek is dat toch ook weer niet? Er zijn genoeg zaken in de wereld die ook niet-gelovigen ervaren, die je nooit kan begrijpen maar waar je toch een sprong waagt. Wie kan ooit de liefde voor een persoon begrijpen, of voor je kinderen? Toch ga je er - de meesten van ons in ieder geval - blind voor. En je hoopt (of gelooft) maar dat het goed komt.

Die sprong is een puur persoonlijke kwestie. Daarom dat kerken of andere instituten dat nooit helemaal kunnen incorporeren. En dat lijkt me erg gezond, want dat stimuleert ook de eigen verantwoordelijkheid. Nu weet ik wel dat kerken juist die eigen verantwoordelijkheid vaak zo veel als mogelijk aan banden proberen te leggen. Maar dat gaat nooit lukken. Ik vind dat een belangrijke les, die overigens door een aantal filosofen ook de seculiere rechtsstaat is binnen gehaald. Dat er naast de wet en het recht ook zoiets bestaat als een eigen verantwoordelijkheid, of een geweten (in het recht vaak vertaald als een recht op burgerlijke ongehoorzaamheid, of vele andere vormen) is door het christendom geïnspireerd, en via denkers als Spinoza en Locke de moderne rechtsstaat binnengeslopen.

Daarom dat Spinoza en Locke bijvoorbeeld stellen dat het heel moeilijk voor de staat is, om religie aan banden te leggen. Je moet zeer veel staatsgeweld gebruiken, om persoonlijke opvattingen te wijzigen. Daarom is een verbod op hoofddoekjes of korans zo'n slecht idee (wat de PVV wil). Het zou een enorme escalatie van poiitiegeweld betekenen. En dan nog: je weet nooit wat mensen 'van binnen' denken.

Persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid, het recht te twijfelen aan de wet - geloof me of niet, het zijn religieuze beginselen. Je kunt het zo nalezen bij Locke. De grondlegger van het liberalisme, maar ook een zeer gelovig man.
 
Daarom dat Spinoza en Locke bijvoorbeeld stellen dat het heel moeilijk voor de staat is, om religie aan banden te leggen. Je moet zeer veel staatsgeweld gebruiken, om persoonlijke opvattingen te wijzigen. Daarom is een verbod op hoofddoekjes of korans zo'n slecht idee (wat de PVV wil). Het zou een enorme escalatie van poiitiegeweld betekenen. En dan nog: je weet nooit wat mensen 'van binnen' denken.

Het gemiddelde communistische regime hield dat toch aardig onder de duim... :sneaky:
 
Het gemiddelde communistische regime hield dat toch aardig onder de duim... :sneaky:
Dat valt volgens mij wel mee. Bijvoorbeeld in Polen kon het communistische regime zich alleen handhaven als het de kerk ongemoeid liet. En de kerk en de paus hebben een niet te ondeschatten rol gespeeld in de val van het commuunisme in Polen (en daardoor in het hele oostblok).
 
Dat valt volgens mij wel mee. Bijvoorbeeld in Polen kon het communistische regime zich alleen handhaven als het de kerk ongemoeid liet. En de kerk en de paus hebben een niet te ondeschatten rol gespeeld in de val van het commuunisme in Polen (en daardoor in het hele oostblok).

Maar anderzijds werd dat in Joegoslavië wel onderdrukt en werden mensen gedwongen provisorische, "geheime" kerken te maken in huizen, die verder ook geen uiterlijk vertoon konden dragen.
 
Terug
Bovenaan Onderaan