Weet je zeker dat die relatie tussen wetenschap en islam nooit gespannen is geweest? De officiële lezing - voor wat dat waard is, hoor - luidt dat filosofie en wetenschap bloeiden in de islamitische cultuur in pakweg tussen de 10e en 12e eeuw, maar daarna om allerlei redenen in verval zijn geraakt (oorlog, kruistochten, extremisme).
De filosofische reden vind ik wel interessant. De islamitische filosofie stond in 10e en 11e eeuw op een zeer hoog peil- Avicenna, Averoës, nog zo veel andere grote namen - net zoals uiteraard de wetenschappen in het algemeen in islamitische centra als Cordoba en Bagdad uitermate ontwikkeld waren.
De kentering zou komen in de 12e eeuw met beroemde/beruchte werk 'De verwarring van de filosofen' (''Tahafut al falasifa') van Al Ghazali. Naar ik heb begrepen bekritiseert Al Ghazali het (Aristotelische) idee van causaliteit - want waarom zou in een door God voorbestemde wereld causaliteit - wat immers alle kanten op kan gaan; causaliteit is in zekere zin 'blind' - moeten bestaan? Het leidt - zo luidt de officiële lezing - tot een voorkeur voor theologie voor filosofie, en van religieuze teksten boven empirisch onderzoek.
Overigens is in het christendom hetzelfde gebeurd, dus zo opvallend is het niet. En de bloeiperiode van islam laat weldegelijk zien dat islam - evenals christendom - in ieder geval historisch ( iets anders dan metafysisch,) prima met wetenschap kan samengaan. In het middeleeuwse christendom gold overigens herzelfde . 'Fides et ratio', zoals dat zo mooi heet: geloof en kennis kunnen samengaan.
Voor mij persoonlijk heb ik daar meer moeite mee. Voor mij hoort God niet thuis in het natuurkundelokaal, evenmin als natuurkunde thuishoort in het vak theologie. Modern onderzoek naar complexe en dynamische systemen laat al zien dat een miniem verschil in de toestand van een systeem op een zeker ogenblik al snel leidt tot totaal verschillende vervolgen. Dit probleem is fundamenteel. Je kunt her niet met meer rekenkracht fundamenteel oplossen. Daarom werkt wetenschap ook steeds meer met modellen en schattingen in plaats van voorspellingen. Het weer is een uitstekend voorbeeld- in zekere zin schiet ook causaliteit tekort om het te verklaren, het aantal variabelen met alle mogelijke uitkomsten is te groot. Je stuit op een natuurkundige grens. Voeg ik nog aan toe dat de quantummechanica de zaken nóg meer onvoorspelbaar maakt. Voor mij is het oog - je noemde het - zo'n volstrekt onvoorspelbare uitkomst van vele duizenden jaren aan evolutie. Waarschijnlijk hadden de eerste lichtgevoelige cellen een heel andere functie. Ik weet dat dit bij vleugels zo is gegaan - insecten met kleine uitsteeksels bleken meer kans te hebben om te overleven, want ze warmden beter op in de zon. Later bleek dat ze ook verder konden springen, omdat ze meer draagkracht hadden. Dat leverde evolutionair voordeel op, maar de functie van die uitsteeksels was oorspronkelijk een andere. Dat soort van co-eigenschappen zie je in evolutie overal. En vergeet ook niet dat het andersom ook geldt - er zijn veel voorbeelden van evolutionaire takken die compleet verdwenen zijn.
Nu kun je zeggen dat God zó machtig is, dat Hij wél de rekenkracht heeft om alles te hebben voorzien. Maar vergeet niet dat God niet tegelijkertijd almachtig én alwetend kan zijn. Een alwetende God kan de toekomst niet meer veranderen (en is dus niet almachtig). Een almachtige God, kan niet alles weten. Daarom moet Hij soms z'n macht laten gelden.
Is er daarom geen plaats meer voor God? Voor mij natuurkundig gezien heel lastig. Maar als het gaat om wat het leven buiten de natuurkunde daadwerkelijk van betekenis laat zijn, dan is het een ander verhaal. Wij kunnen onszelf nooit zien als het resultaat van toevallige processen. Zo kunnen we al niet eens naar onze geliefden kijken. En dat geeft te denken. In Islam heb je toch de traditie van de Hadj? Het lijkt mij een spirituele tocht, en geen wetenschappelijke. Dat is er juist zo mooi aan. Sapiens heeft iig beide nodig: kennis en spirituele verdieping.
Zeker weten is een claim die ik niet waar kan maken omdat ik niet de hele geschiedenis ken van de Islam, maar het voorbeeld dat jij aanhaalt mbt Al Ghazali kan ik wel ontkrachten. In zijn werk Tahafut al falasifa richt hij zich alleen op de metafysische aspecten van Griekse filosofie waarbij zijn kritiek was dat logica niet werd toegepast zoals bij andere disciplines:
In Maqāsid, Al-Ghazali clearly stated that this book was intended as an introduction to Tahāfut, and he also stated that one must be well versed in the ideas of the philosophers before setting out to refute their ideas. Tahāfut al-Falāsifa was the second work of this series. The third work, Miyar al-Ilm fi Fan al-Mantiq (Criterion of Knowledge in the Art of Logic), was an exposition of Avicenna's Logic that Al-Ghazali stated as an appendix to the Tahāfut. And the last work was Al-Iqtisād fī al-iʿtiqad (The Moderation in Belief), an exposition of Asharite theology to fill the metaphysical doctrine that he refuted and negated in the Tahāfut.
This series clearly shows that Al-Ghazali did not refute all philosophical science as many scholars believe. Al-Ghazali stated that he did not find other branches of philosophy including physics, logic, astronomy or mathematics problematic. His only dispute was with metaphysics in which he claimed that the philosophers did not use the same tools, namely logic, which they used for other sciences.[2]
Bron: Wikipedia
Je hebt gelijk als je stelt dat de Koran niet benaderd kan worden als een wetenschappelijk boek. Het is ook geen historisch boek. Dat is ook nooit de intentie geweest van de Koran. Het is bedoeld als een gids voor de gelovige. Maar het betekent niet dat Allaah alleen een beroep doet op de spirituele dimensie van de mens, wat Hij wél doet maar niet exclusief. Allaah doet in de Koran namellijk ook regelmatig appel op het intellect. Allaah verwijst ook vaak naar de natuur en stelt voor de mensen van intellect schuilt daarin een teken. Zo staat er in de Koran:
“It is He Who has Let free the two bodies Of flowing water: One palatable and sweet, And the other salty and bitter; Yet has He Made a barrier between them, And a partition that is forbidden To be passed.” [Al-Qur’aan 25:53]
This scientific phenomenon mentioned in the Qur’aan was also confirmed by Dr. William Hay who is a well-known marine scientist and Professor of Geological Sciences at the University of Colorado, U.S.A.. This phenomenon occurs in several places, including the divider between the Mediterranean and the Atlantic Ocean at Gibralter. But when the Qur’aan speaks about the divider between fresh and salt water, it mentions the existence of “a forbidding partition” with the barrier.
Modern science has discovered that in estuaries, where fresh (sweet) and saltwater meet, the situation is somewhat different from that found in places where two seas meet.
It has been discovered that what distinguishes fresh water from salt water in estuaries is a “pycnocline zone with a marked density discontinuity separating the two layers.” 8 This partition (zone of separation) has salinity different from both the fresh water and the salt water.
Dus als in de Koran wordt verwezen naar fenomenen in de natuur dan was dat voor Islamtische wetenschappers een aansporing om er onderzoek naar te doen. In die zin heeft de historie uitgewezen - juist in de kennisbolwerken Cordoba en Baghdad die jij noemde - dat wetenschap/natuurkunde en theologie juist wel bij elkaar in de klas kunnen horen. Ik ben het met je eens dat religieuze teksten niet noodzakelijk zijn in een natuurkundeklas en dat theologie gegeven kan worden zonder natuurkunde erbij te betrekken (al verwijst de Koran vaak naar de wereld om ons heen: de zon, sterren, maan etc) maar ik ben het niet met je eens dat ze principieel niet bij elkaar horen in de klas.
Een ander voorbeeld: in de tijd dat de openbaringen plaatsvonden dacht de wetenschap dat de maan zelf licht gaf. De Koran sprak van een al misbaah wat letterlijk een geleende licht betekent. Voor astrologen van die tijd kan zo'n vers aanleiding geven voor onderzoek. Later bleek dat de maan zonlicht weerkaatst. Zo kunnen wetenschap en religie als het ware elkaar versterken.
Maar de Koran is zoals gezegd bedoeld een gids voor de gelovige waarbij alle faculteiten van de mens wordt aangesproken: spiritueel en intellectueel.
Ik waardeer jouw open mind wel als het gaat om religie. Sommige atheisten hebben snel de neiging om alles wat met religie te maken heeft als negatief te bestempelen. En ik vind het ook mooi dat jij laat zien dat sec darwinisme een vrij koude wereldbeeld oplevert en dat het niet correspondeert met bepaalde aspecten van de mens zoals liefde. Daar kan ik ook altruïsme aan toevoegen. Altruïsme zou volgens darwinisme niet kunnen bestaan en toch bestaat het.
(niet te verwarren met anti-theist natuurlijk)
). Je kunt je gedachten voor een klein deel sturen door ergens aan te denken, maar het meeste komt ongevraagd en vaak ongewenst binnen. En dromen zijn geheel ongecontroleerde gedachten. En het is heel moeilijk zelfs maar een paar minuten niet te denken, en onmogelijk voor een langere tijd.
