Ik ben ook pro-EU, ervan uitgaande en hopende dat we het dan hebben over de fundamenten die in essentie staan voor (economische) samenwerking en gedeelde waarden/democratieën. Uitgezonderd de versie van vriend V. Orbanus. Toch blijf ik erbij dat de huidige vorm destructief werkt. In eerste instantie economisch en daardoor uiteindelijk ook maatschappelijk/constitutioneel. Het werkt vermogensongelijkheid en daarmee rechts-populisme in de hand. Volgens mij begrijpt elk weldenkend mens dat niemand daar uiteindelijk bij gebaat zal zijn.
Je maakt nogal automatisch de connectie vermogensongelijkheid en rechts-populisme. Ik vraag me af waarom, met name waarom alleen rechts-populisme. Normaal is zoiets toch een stokpaardje van "links"?
(i) Licht burgers eens voor over hoe ons geldsysteem werkt, zonder de leugens uit de economie boeken van de middelbare school en de misleidende colleges op universiteiten.
In middelbareschoolboeken staan wel vaker dingen die niet kloppen. Dat kan ook niet anders, omdat ze noodgedwongen niet het hele verhaal kunnen vertellen en enkel tot doel hebben om een aantal onderliggende principes over te brengen. Dit geldt voor economie maar ook voor alle exacte vakken en de talen. Wat men op de middelbare school aanleert is een beperkte set. Wie het naadje van de kous wil weten moet eerst studeren en daarna jarenlang de praktijk meemaken. Tussen studie en praktijk zit doorgaans ook nog een groot verschil, binnen elk vakgebied. En dat is geen enkel probleem, want de praktijk leer je snel genoeg, in de prakijk.
Geen enkel probleem dus, zou ik zeggen. Het worden pas leugens en misleiding als je ten onrechte veronderstelt dat tekstboeken de volledige en absolute waarheid beschrijven.
Spoiler: geld wordt door private banken gecreëerd uit het niets. Uit het niets. Dat banken spaargeld van klanten gebruiken en die met een marge uitlenen is complete bullshit en dat deze theorie in elk modern Finance boek staat is een regelrechte schande. Deposito’s zijn een lening aan de bank, niet andersom.
Het is deels achterhaald en deels te kort door de bocht, want het ging nooit alleen over spaargeld en tegenwoordig speelt spaargeld vrijwel geen rol, maar in de basis is het mechanisme wel zo. Dat een deposito in zekere zin een lening aan de bank is staat is daar verder ook niet mee in tegenspraak. Verder doe je net of banken vanuit het niets leningen kunnen uitgeven en daarmee hun bezittingen vergroten, maar dat is bezijden de waarheid. Tegenover elke lening moeten reserves staan, en bovendien is niet de schuldpositie zelf de bezitting, maar de door de tegenpartij aangegane renteverplichting. Je kunt inderdaad stellen dat we daardoor behoefte hebben aan economische groei - anders is deze verplichting niet terug te betalen - maar tegelijkertijd is het ook een drijvende kracht achter economische groei.
(ii) Leg burgers eens uit wie heeft bedacht dat lidstaten onafhankelijk hun begrotingsbeleid mogen voeren, maar nul komma nul inspraak hebben op monetair beleid van de ECB. De zuurstof - tegenwoordig het infuus - van de Europese economie. Wat is de logica? Waarom is de ECB “onafhankelijk”? Wat stellen Europese verkiezingen voor wanneer we geen verkiezingen houden voor de bestuurders van de ECB? Wat is het daadwerkelijke mandaat van de ECB?
Ik kan niet helemaal opmaken of je nu enkel vindt dat dit beter uitgelegd moet worden, of dat je daadwerkelijk vindt dat dit veranderd moet worden. In het eerste geval ben ik het met je eens, in het tweede geval vraag ik je een voorbeeld van een land waar het bestuur van de centrale bank door de burger gekozen wordt.
De werkelijkheid in Jip&Janneke: klopt niets van. Het geld van de ECB komt niet in de reële economie terecht en reserves worden niet uitgeleend, simpelweg omdat reserves alleen dienen als geld waarmee private banken onderling geld uitlenen. Reserves worden nooit uitgeleend in de vorm van krediet; zo werkt ons monetair apparaat niet.
Te kort door de bocht. Een van de grote problemen van de kredietcrisis was nu juist dat de hele onderlinge handel tussen banken tot stilstand was gekomen. De ECB heeft deze rol overgenomen. Daarnaast is als gevolg van de krisis afgesproken dat banken grotere financiële reserves moeten aanhouden. De ECB heeft banken hierbij ondersteund door bezittingen als staatsobligaties op te kopen. Had men dit niet gedaan, dan was er minder ruimte geweest om geld uit te lenen en was er wel degelijk minder geld in de reële economie terechtgekomen.
(iv) Laat de politiek eens eerlijk zijn over het feit dat we niets anders aan het doen zijn dan het redden van de €. Spanje, Italië; ze trekken een hogere rente niet.
Was het daadwerkelijk anders geweest als we het EMS nog hadden? Met afspraken om de wisselkoersen van aangesloten landen binnen een bandbreedte te houden? Wat waren dán de maatregelen geweest om dit te bereiken?
Of stel je voor om helemaal geen stelsel te hebben en elk land, ook een in verhouding kleine economie als die van Nederland, zijn eigen boontjes te laten doppen op monetair gebied? Ik denk dat je ervan uit mag gaan dat een land als Spanje dan een nóg veel hogere rente had moeten betalen, dat de enige uitweg is om de pesata gigantisch te devalueren, met een torenhoge inflatie en op termijn lagere welvaart (en nóg hogere rentes) tot gevolg.
(v) Laat Rutte eens transparant zijn en ipv zelfverheerlijking over zijn onderhandelingsskills en demagogie (“wij betalen niet voor de luie, ongedisciplineerde Italianen”) uitleggen dat hoge staatsschulden niet het primaire probleem zijn in beginsel, maar het probleem zijn geworden doordat onze machine niet klopt. Italië en Spanje hadden hun staatsschuld moeiteloos kunnen verdubbelen als de ECB geen oneindig, onafhankelijk mandaat zou hebben.
Zie bovenstaand. Verdubbelen had vast wel gekund, maar met verregaande gevolgen. Moeiteloos, zeker niet.
De staatsschulden zijn niet de oorzaak van onze stagnerende economie; dat zijn de private schulden. De private schulden gijzelen gezinnen, remmen de consumptie en maken ons uiteindelijk netto “spaarders”/aflossers.
Dat snap ik niet. Private schulden die de consumptie redden en die iemand tot spaarder maakt? Een heel simpel micro-economisch tegenvoorbeeld: ik heb mijn huis gekocht van de erfgenamen van een overleden dame. Als ik mijn huis niet uit een private lening had kunnen financieren had ik mijn geld nu uitgegeven aan een huurhuis. Dezelfde maandlasten, alleen het geld verdwijnt ergens in een vastgoedfonds en dus uit de reële economie. Als ik alsnog een huis had willen kopen had ik ondertussen de koopsom bij elkaar moeten sparen, al die tijd is ook dat geld onttrokken aan de reële economie (tenzij de bank dit deposito ondertussen uitleent uiteraard).
Door nu een hypotheek te nemen heb ik een huis. Ik betaal een aannemer voor de verbouwing en geef ondertussen ook geld uit in een bouwmarkt. De erfgenamen die het huis verkochten hebben echt geld op hun rekening waar ze van uit eten of op vakantie kunnen gaan. Allemaal geld dat in de reële economie terechtkomt door deze private lening.
Een overheid zou in dat gat kunnen duiken, ware het niet dat we in de greep worden gehouden door achterhaalde EU-verdragen die beweren dat de staatsschuld niet boven een (volstrekt willekeurig) % uit mag komen.
Dat percentage is helemaal niet zo willekeurig. Je kunt erover debatteren of het precies 60% moet zijn, maar de ordegrootte klopt wel ongeveer. Een hogere staatssschuld betekent ook een hoger rentepercentage, en daarmee stijgen de rentelasten dubbel zo hard. Dat gaat ten koste van andere overheidsuitgaven die wél in de reële economie terecht zouden komen, en daarmee ten koste van de economische groei en welvaart op de langere termijn.